Dijital paraları yaratıcısı konumundaki Bitcoin’in alt yapısı olarak bahsedebileceğimiz Blok Zincir’in diğer adı blockhain sistemidir. Bu sistem güvenli olması başta olmak üzere hızlı olması nedeniyle büyük şirketler tarafından ilgi görmeye başladı. Özellikle bir çok kaynağın aynı anda onay verdiği bir prensibe bağlı olarak çalışan blok zincir aslında bir banka hesabındaki hareketlerin kaydını temsil eden bir yapıya sahip. Gönderim sonrası kayıtlar dijital olarak kaydedilir ve imzalanır. Bu aşamadan sonra bu kayda da kimse müdahale edemediği gibi değişiklikte yapamaz. Buna müdahale yapılamaması nedeniyle güvenli olduğu varsayımı söz konusudur.
Blok Zincir (Blockhain) Sistemleri
2009 yılında finans sektöründe ortaya çıkmasından sonra kolaylığı ve güvenliği için birçok alana girmiş durumda olan Blok Zinciriyle finans dünyası 2014 yılında tanıştı. İlk etapta ortaya çıkışının nedeni para transferidir. Ancak sonraki dönemlerde dış ticaret, sigortacılık, sağlık, tedarik zinciri yönetimi ve uluslar arası para gönderimlerinde gibi alanlarda da kullanılmaya başlandı.
Veri teknolojinin yegane aracısı teknolojiye bağlı olarak internet. Ödeme yöntemlerinde blok zincir teknolojisi de multimedya, internet ara yüzü gibi dijital ortamların dışında değerli olan varlıkların transferini sağlayan bir veri tabanı şeklinde karşımıza çıkar. Burada değerli varlıktan kasıt dijital paralar olarak söylenebilir. Bu paraların transferinde merkezi bir kuruluşu saf dışı bırakarak olması gereken merkezin internette dağıtılması olayına blok zincir deniyor. Dijital paranın kendisi olarak tabir edeceğimiz Bitcoin ve ondan sonra gelen en değerli kripto olan Etherium’un altında bir teknoloji olarak kabul eden kesim vardır. Ancak blok zincirin uygulandığı teknolojik sağa daha geniş ve çeşitlendirilebilir uygulamalar içermektedir.
Okunmalı : Kredi Ödeme Tarihini Değiştirme
İnternet ortamında yapılan hareketler log kaydı tarzında attığım adımları tarih ve saatine göre birebir kaydeder. Blok zincir teknolojisi de merkezi sistemin kaldırılması ve buna bağlı olarak gerçekleşen veri transferlerinin değerli varlıkları da göndermeye olanak sağlar ve buna benzer bir şifreleme ile kayıt eder. Bu aşamada blok zincir kaydı Kayıtlar ve bloklar olarak iki temel kavram üzerinde tartışılmaktadır.
Blok zincirin kayıtlarında paranın aktarımı, demirbaş girdileri ile müşterilere ait kayıtlar da bulunabiliyor. Dijital paraların gönderimlerinde ise kayıtlar söz konusu sanal paraların gönderimleri ile ilgili bilgiler olur. Dijital paraların bir kişinin hesabından başka birini hesabına gönderilmesi neticesinde bu kayıtlar tutulur. Kullanıcıların talep ettikleri transferlerde sıraya konulmak suretiyle sonraki işlemler için kayıt yapılırlar.
Diğer temel kavram ise bloklardır. Kayıtlar içerisindeki bilgileri belli aralarda işlenir ve bu blokların içerisine yazılır. Bloklar belli tasarımlara sahiptir ve bu bloklardaki kaydın kaç tane olacağı, hangi işlemlerden geçeceği de bu blokların tasarımına göre yapılan husustur. Güvenlik açısından söz konusu blokun oluşturulması kayıtların yapılması gibi hususlar kendisine özgü oluşturulan algoritmalar ve dijital imalar kullanılmaktadır.
Blok Zincir Güvenliği Nasıl Sağlanıyor?
Blockhain güvenliği doğal olarak tartışmalara açılıyor olsa da bu tartışmayı açanlar içeriğini bilmeden hareket eder. Burada herkesin merak ettiği güvenliği sağlayan husus ise söz konusu kayıt defterinin ağ üzerinde dağıtılması. Ayrıca her hesaba ait defterin bir kopyası bulunur ve bu kopyalar da her katmanda saklanır. İhtiyaç duyulduğu zaman da katmalar arasıda mutabakat sağlanması amacına hizmet söz konusudur.
Okunmalı : Kredi Kartının Asgarisini Ödemek Faiz Getirir mi?
Blok Zincir ödeme sistemlerinde para gönderimi gerçekleştiği zaman yada hesapda bir değişiklik söz konusu olduğunda ağlar arasındaki kayıtlar belli algoritmaya bağlı olarak hareket ederek söz konusu hesap hareketinin doğruluğunu sorular. Bu doğrulama gerçeklemesi için onay aldığı takdirde yeni bir blok zincir sisteme dahil edilmiş olur. Fakat sistemde doğrulama gerçekleşmez ve kopyaların çoğu bu durumu reddediyorsa söz konusu hareket sisteme kayıt edilemez. Bir çok dayanak olması nedeniyle de merkeze ihtiyaç duymadan çalışması söz konusu olur.
Yaratıcısı olarak uygulamayı ortaya koyan blok zinciri ve sistemi ile ilgili nasıl çalışmayacağını, çalışması esnasında nasıl bir mekanizma ortaya koyacağını düzenleyebiliyor. Oluşturulan uygulama sonrası transferler ve kayıtları küçük gruplar ile yapılabilirken daha çok fazla üyeye sahip sistemlerde de kullanıma olanak sağlıyor. Bu çerçevede Bitcoin yıllardır milyonlarca kişinin kullandığı bir blok zincir sistemine sahiptir.
Blok Zincir En Hızlı Transfer Kaydı İle Takipleri Kolay Bir Sistem
Devasa şirketlerin ön plana aldığı blokzincir sisteminin belli başlı üç kolaylığından bahsetmek mümkün. Bunlar;
- Merkezi bir otoriteye ihtiyaç duymadan transferlere imkan sağlıyor ve maliyetleri düşürüyor.
- Transferlerin kontrolü birden fazla noktada yapıldığı için dolandırıcılık ve sahtekarlıkların önüne geçiliyor.
- İşlemlerin kayda alınması nedeniyle söz konusu varlığın kimin eline geçtiğini takip etmek için en iyi dijital ortamdır.
Bu sistemin uygulanmasındaki kolaylık kadar zorluk derecesi yüksek hususlarda yok değil. En büyük zorluğunun uygulanışının zor olmasıdır. Blok zincir açık bir uygulamaya dayalıdır. Yani açık kaynak söz konusu oludu için farklı grupların istekleri doğrultusunda kurgulanması mümkün. Bu kurgulamalar standart veritabanı olmasını engellediği için zorluğundan bahsediliyor. Meydana gelen zorluğu aşmak için teknoloji devlerinin de çalışmaları bulunuyor. Bunlardan birisi de Pyperleddger adlı sisteme imza atmaya çalışan IBM, Cisco ve Fujitsu gibi teknoloji firmaları. Beraber uygulamaya çalıştıkları finans şirketlerinin J.P.Morgan ile Accenture yer alıyor. İrili ufaklı birçok finans kuruluşu da bunlara ortaklık ediyor.
Bu ortamdan faydalanmak isteyen ve açık kaynaklı blok zincir uygulamalarını tek çatı ile merkezi bir alanda toplama isteyen şirketler de söz konusu değerlerin transferi için alt yapı oluşturmaya çalışıyor. Bu alt yapı ile bir farkındalık yaratacak olan şirketler ayrıca internet dünyası sayesinde kazanç sağlamış olacaklar.
Türkiye’de Blok Zinciri
Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de dikkatleri üzerine çeken Blok Zinciri bir teknolojidir. Bu teknoloji sayesinde yapılan işlem ile ödemelerin tanımlanıp, doğrulanması ve depolanması, dijital ortamlarda kaydının sağlanarak dijital olarak imzası atılan dijital teknoloji protokolüdür. Bu sistem sayesinde merkezi sunucu devre dışı kalır ve alıcı ile gönderici arasındaki bilgi akışını sağlayan bilgisayarlar birbirine bağlanır. Bu bağlantının da kesintisiz devamı söz konusu olur. Söz konusu ağlarda katılımda bulunan herkesin bir hesap defteri olur ve işlemleri görme olanaklarına sahiptir. Yapılan her işlem karşılığındaki blok önceki bloklarla ilişkilendirilir ve şifreli olarak referans kaydı gerçekleştirildiği için yüksek güvenliğe sahiptir.
İnternet günümüzde bizlere bir çok transfer olanağı sağlıyor. Bunların başında sürekli incelediğimiz sosyal medya, e-mailler ve programları, e-sağlık, e-devlet gibi, e-ticaret şirketleri, haberleşme yazılımları geliyor. Bu gibi işlemlerin transferleri de de dağınık bir veri tabanı bulunur ve yapılan işlemlerin hepsi blok zincire bağlı olarak gerçekleştirilir. Bu sebeple söz konusu zincirin tek bir tanımı bulunmaz. Farklı tanımlamaları da sürekli olmaktadır.
Blok Zinciri Teknolojisi İle Uluslararası Para Transferi
Bitcoin ve Etherium gibi dijital paraların uluslar arası para gönderimlerinde en temel finansal işlem olarak taraflar arası para gönderim işlemi yapılmasıdır. Fiziki olarak üretilen paraların güvenliği başka bir şekilde imalatının yapılamaması üzerine kuruluyken dijital paralarda bu durum dijital imzalar ile yapılmaktadır. Bu çerçevede iki tarafta para gönderiminde dijital imza atarak işlemi güvenli hale getirir. Bu sayede hem ulusal hem de uluslar arası alanda hızlı ve güvenli olarak para transferi gerçekleştirilmiş olur.
Blok Zincirinin Faydaları
Bu sistemin kullanılmasında şirketler daha çok kendi avantajlarına göre hareket ediyor. Bu çerçevede bir çok kolaylığından ve avantajlarından bahsedebileceğimiz Blok Zincirinin potansiyel yararları şu şekilde sıralanabilir.
- Ağdaki kullanıcıların hepsinin işlemleri görebilmesi nedeniyle şeffaftır.
- Dolandırıcılık ve manipülasyonlar yapılamaz. Bilgiler birden fazla defterde kayıt halindedir ve değiştirilemez.
- Değiştirilemeyen kayıtlar nedeniyle yolsuzluklar yapılamaz.
- Kaydın değiştirilemiyor olması nedeniyle güven artar.
- Söz konusu kayıtlar ile hareketler denetlenebilir.
- Merkezi bir sunucuya ihtiyaç duymadığı için maliyetleri düşürür
- Güvenlik açısından sistem kendini güvene aldığı için şirketlerin alacağı ekstra önlemler açısından maliyetleri düşürür.
- Yapılan işlemlerde insanların hesap numarası girişi gibi maddi hataları önler ve Hata yapmayı azaltır.
- Esnek bir teknoloji olması nedeniyle kötü davranışlı olanlara karşı dayanıklı bir sistemdir.
- Ağda kullanılan enerji tüketimini en aza indirir.
Uluslar arası ticareti yapan şirketlerin sattıkları ürün ve hizmetler karşılığı ödemelerde de blok zinciri sistemi kullanılıyor. Burada ticarette kullanılan en önemli yöntem akreditif açık hesap ödemesi anlamına gelir. İhracatçı açısından büyük bir risk oluşturan açık hesap ödemeleri malın teslimi ile ihracatçıya ödemenin yapılması büyük önem taşıyor. Bu ödeme sistemi de oldukça karışık bir sistemdir. Bu gibi durumlarda kullanılacak olan blok zincir sistemi ödeme sürecini hızlandırır, evrak yönetimlerini en basite indirir, maliyetleri düşürmektedir. Bu sebeple bu sistemce desteklenen sınır ötesi ödemeleri taraflar arasında önemli avantajları sağlamaktadır. Yapılan araştırmalar uluslar arası ödeme işlemi için maliyetlerin yüzde 40 ile yüzde 80 oranında düşüş sağladığı, ödemelerde bankalara ihtiyaç duyulmaması nedeniyle maliyetlerin çok önemli tutarlarda düşürüldüğü, yapılan para transferleri ile hesaba geçmesinin 4-6 saniye içinde gerçekleştiği de görülmüştür.
Bir anlamda bu sistem dış ticarete de şekil vermektedir. Mal alım satımı ile iki tarafın dışında üçüncü taraflarında finansal varlıklarını ve dijital paranın gönderiminde anlık takip ve kaydetme imkanları vardır. Bu kolaylıklar nedeniyle söz konusu blok zincir özellikle dış ticaret süreçlerine entegre edilmeye çalışılmaktadır. Ticaretin gerçekleştirilmesin de gümrük işlemleri de bu sisteme entegre edilmesi halinde bu sistem sayesinde aracısız işlem yapma yada aracıları en aza indirme desteği oluşacak ve belgeler dijital ortamda güvenli ve şeffaf olarak kayıt edilmiş olacak. Tüm bunlar gerçekleştiğinde söz konusu tedarikin sağlanmasındaki zincire katabileceği değeler maliyetlerin düşürülmesi, işlemin kısalması, müdahalelerin ortadan kaldırılması ve şeffaf olması nedeniyle izlenebilir olması sisteme güveni de artırıyor.
Türkiye kripto para kullanımında tarafsız bir ülkedir. Buna rağmen blok zincirine olumlu bakmaktadır. Yani kripto para ülkemizde yasak değildir. Fakat net bir bakış açısı da yoktur. Hindistan ve Japonya gibi ülkeler kripto paralara da olumlu tavır sergiliyor. Ancak 2018 ile 2019 yıllarında Avrupa’da 30 ülke Avrupa Blockchain ortaklığı oluşturmuştur. (Europcan Blockchain Partnership –EBP). Bu ortaklık sonrası da yapılan deklarasyon ile işbirliği yapmayı kabul eden, alt yapı ile yüksek güvenli gizli standartlara sahip olan deklarasyonu imzalayan ülkeler arasında Almanya, Fransa, Hollanda, İngiltere, İsveç, Belçika, İtalya, Avusturya, Polonya, Portekiz bulunuyor.
Küresel ekonomide uygulanan ödemeler ve para sistemi sürekli değişikliğe uğruyor. Eskiden takas sistemi ve nakitsiz ödemeler söz konusuydu. Geçen süre içinde bu ödeme seçenekleri rafa kalktı ve günümüzde yatırıma olanak veren, işlemi güveni kılan blok zinciri sistemi benimsendi. Bu sistemi kullanarak teknolojik alanda lider olan 10 ülke bulunuyor. Bunlar Çin, Japonya, Avutralya, Malta, Dubai, İsviçre, ABD, İngiltere, Singapor ve Estonya’dır.